Uprawa gleby pod drzewami

Należyta uprawa gleby pod drzewami ma nader doniosły wpływ na zdrowy i silny rozwój drzewa i owoców. Przez stałe, coroczne poruszanie do pewnej głębokości gruntu, zmieniamy jego strukturę, ze zwięzłej i jednolitej, na luźną lub gruzełkowatą, gdy przeorywaniu lub przekopywaniu towarzyszy od czasu do czasu nawożenie obornikiem. Wskutek luźniejszej struktury gruntu ułatwiamy dostęp powietrza do głębszych jego warstw co wpływa na łatwiejsze nagrzewanie się ziemi, jak również na stan jej wilgotności. Grunty z natury mokre łatwiej obsychają przez szybsze parowanie wody, natomiast suche, dłużej wilgoć zatrzymują w luźnych bryłkach gleby.

Wzruszanie gleby w sadach powinno być stosowane corocznie i na całej przestrzeni. Praca w ten sposób prowadzona da się uskutecznić jedynie w sadach młodszych, rzadziej sadzonych, w sadach starszych, zagęszczonych, jest bardzo trudna lub wręcz niemożliwa.

Najważniejszymi narzędziami do uprawy ziemi w sadach są: pług, kultywator i brona. Z całej masy pługów używanych w rolnictwie za najodpowiedniejszy do sadu uważa się pług wrzesiński bezkoleśny, który wprawdzie wymaga większej wprawy i ostrożności oracza, niż inne, ale za to jest lekki i pozwala dowolnie i szybko zmienić szerokość i głębokość skiby, co ze względu na korzenie i pnie drzew, ma bardzo doniosłe znaczenie szczególnie w sadach starszych i gęstych. Wszystkie inne pługi mogą być używane tylko wtedy, jeśli sad jest założony dostatecznie rzadko, doorywanie jednak do samych drzew trzeba wykonywać pługiem bezkoleśnym.

Kultywator jednokonny jako narzędzie o kombinowanych przyrządach może służyć z jednej strony do rozkruszania i równania świeżo zoranej ziemi, z drugiej jako plewnik do wyciągania perzu i niszczenia chwastów, lub jako spulchniacz gruntu.

Najwłaściwszą porą, w której należy dokonywać orki w sadach, jest późna jesień. Przyorana jesienią rola pod wpływem mrozów kruszeje, łatwiej pochłania wodę z topniejącego śniegu i szybciej obsycha i nagrzewa się wiosną. Przyorany nawóz, resztki roślin lub opadłe z drzew liście pod wpływem wilgoci, ciepła i powietrza, prędzej zostają przez bakterie i grzyby przerobione na odpowiednie związki pokarmowe, które już wiosną mogą drzewa w pewnej mierze pobierać. Prócz powyższych przyczyn, orka jesienna ma także znaczenie ochronne dla drzew owocowych, przeciw szkodnikom ze świata owadów i grzybom. Bardzo wiele poczwarek motyli i chrząszczy zostaje wyoranych i następnie pożartych przez ptaki lub zmrożonych. Z drugiej znów strony, liście, na których mogą znajdować się całe masy zarodników, względnie stadia rozwojowe grzybów, ulegną przez zaoranie zniszczeniu.

W tych sadach, gdzie z powodu zbytniego ocienienia gruntu przez drzewa, nie można już nic uprawiać, tam wystarczy spulchnić ziemię raz na rok jesienią. W miarę możności zasiewać mieszanki na koszenie lub zostawiać jako czarny ugór.

W sadach zaniedbanych, w których od dłuższego czasu nie stosowano żadnego wzruszania gruntu, należy pierwszy raz wykonać orkę bez nawożenia i możliwie nie głęboko, aby zbytnio nie niszczyć korzeni drzew.

Przy dokonywaniu orki trzeba zwracać baczną uwagę, aby nie obdzierano orczykami kory na pniach drzew. Bardzo łatwo można tego uniknąć, jeżeli przy zbliżeniu się z orką do rzędów drzew, orzący będzie miał do pomocy robotnika, który przy każdym drzewie schwyci zbliżający się koniec orczyka i podnosząc go do góry, ułatwi ominięcie pnia. Przy tej manipulacji i przy uwadze i staranności orzącego, można nawet w dość gęstym sadzie, o ile tylko konary lub zbyt pochylone drzewa nie przeszkadzają, zorać całą powierzchnię gruntu bardzo dokładnie, na płasko, nie pozostawiając żadnych bruzd. Jeżeli drzewa w obu kierunkach są mniej więcej w jednakowych oddaleniach zasadzone i figura gruntu pozwala tam należy orkę naprzemian stosować na krzyż, gdyż tylko w ten sposób unikniemy wytwarzania nierówności danego terenu. W ogóle o ile możliwe, należy unikać orania w zagony lub składy. Tylko na gruntach z natury mokrych, orka na składy, środki których stanowią rzędy drzew, ma wpływ dodatni, a szczególnie wtedy, gdy odprowadzenie wody z bruzd jest łatwe. Na terenach falistych kierunek orki w sadach ma także duże znaczenie na odpływ lub zatrzymanie wody w glebie. To też na gruntach z natury suchszych o silniejszej pochyłości należy orać prostopadle do spadku, bo wtedy więcej wody z deszczów i śniegów w ziemi zostanie; na gruntach zaś mokrych, o lekkich pochyłościach, lepiej orać w kierunku równoległym do spadku.

Przy jesiennym oraniu nie należy ziemi bronami równać, tylko pozostawić tak chropowatą, jak wyszła z pod pługa. Dopiero na wiosnę, po jesiennej lub też drugiej wiosennej orce, można ziemię zbronować. Odnosi się to szczególniej do gleb lekkich i suchych.

W czasie lata, o ile w sadzie nie uprawia się żadnych roślin, należy od czasu do czasu przejść planetem z drapaczami lub bronami i ziemię poruszyć, aby nie dopuścić do zarośnięcia chwastami. Takie utrzymywanie ziemi w ciągłej pulchności, ma szczególnie wielkie znaczenie w gruntach zlewiastych.