Zbiór, przechowywanie i choroby buraków

Zbiór

Buraki rosną jeszcze znacznie w cieple dni jesienne, zbiór więc rozpoczyna się jak najpóźniej, byle je tylko wykopać i okryć przed przymrozkami. Liści nie należy obcinać wcześniej, gdyż to osłabia silę produkcyjną buraka, a nadto, jeśli mróz przypadnie na buraki ogołocone z liści to łatwo marzną a potem gniją. Buraki wykopane powinny być oczyszczone z ziemi i drobnych korzonków; u pastewnych obcina się tylko szczyt głowy z liśćmi, przy zbiorze cukrowych obcina się płasko całą głowę i czyści staranniej. Oczyszczone buraki powinny być zaraz na polu przykryte tymczasowo liśćmi w kupkach, aby nie zwiędły zanim dostaną się do kopców lub do odstawy.

Przechowanie

Kopce z burakami urządza się podobnie jak ziemniaczane z tą różnicą, że nie potrzeba dawać na buraki słomy, lecz przykryć dobrze ziemią. Przed okryciem kopców na zimę pozastawia się szczyt kopca przez jakiś czas buraków otwarty, osłonięty tylko lekko słomą od deszczów, aby mogła odparować z buraków nadmierna wilgoć. Przewietrzanie kopców w zimie wpływa korzystnie na przechowanie; najlepiej przechowują się buraki, jeśli ciepłota kopca nie spada niżej + 2° C, a nie podnosi się wyżej + 5 C. Kopce nie powinny być wielkie, najlepiej po 400 -600 kg. buraków w jednym.

Buraki pastewne są doskonałą zimową paszą dla krów mlecznych. Zawierają w 100 częściach 5 do 14% cukru i około 1,5% ciał azotowych, ogółem 15% suchej masy a 85% wody. Buraki cukrowe są więcej treściwe, zawierają 15 – 20% cukru. Im bogatsze są w cukier, tym więcej wartościowe dla cukrowni.

Liście buraczane spasa się bydłem, a resztę pozostałą oraz obcięte główki buraków można zakisić w dołach na paszę zimową.

Nasienie buraków otrzymuje się dopiero w drugim roku uprawy. W tym celu korzenie nie ogłowione należy przez zimę starannie przechować i na wiosnę wysadzić w rolę dobrze pod każdy korzeń wynawożoną. Sadzi się w odstępach 80 cm. w kwadrat, obsypując głowę sadzonki ziemią pulchną. W lecie obrabia się i czyści z chwastów, a jeśli łodygi wysokie grożą położeniem się, przywiązuje się je słomą do palików.

Nasiona dojrzewają w końcu sierpnia. Wtedy łodygi żnie się pozostawiając dość wysoką ścierń i wiąże w małe snopki. Snopeczki te opiera się siebie lub na wysokiej ścierni i tak bez dalszego przewracania powinny doschnąć – przy przekładaniu bowiem opadają najdorodniejsze nasiona. Po należytym wyschnięciu ładuje się na wozy wyłożone płachtami jak do rzepaku i zwozi.

Hodowla buraków

Przy produkcji nasienia buraków, zwłaszcza cukrowych, stosuje się zawsze staranny pod względem zawartości cukru wybór korzeni przeznaczonych na wysadki. Korzenie zawierające najwyższy procent cukru, a przy tym prawidłowe i dorodne, bierze się do uprawy na nasienie „mateczne”. Buraki przeznaczone na wysadki nasienne można w pierwszym roku siać znacznie gęściej w rzędy na 30 do 35 cm., a w rzędach przerywać na 6 do 8 cm., niektórzy nawet nie przerywają wcale. Tym sposobem otrzymuje się z 1 ha 4 do 5 razy większą liczbę wysadków niż buraków przy zwykłej uprawie; są one mniejsze, dają się dogodniej przez zimę przechować, a na drugi rok wysadzone co 80 cm. dają taki sam zbiór nasienia jak buraki zwykle wielkie. Wysadki takie przez zimę starannie trzeba przechować w kopcach niewielkich, bez słomy, grubo ziemią okrytych.

Choroby i szkodniki

Buraki ulegają licznym chorobom. Najważniejszymi z nich są zgorzel siewek i zgnilizna liści sercowych.

Zgorzel siewek pojawia się zaraz po wzejściu buraków; czernieją one nad ziemią, opadają i obumierają. Najczęściej trafia się to na rolach zaskorupiających się i za wilgotnych. Wapnowanie, nawożenie superfosfatem, płytki siew i bajcowanie nasienia przez 24 godziny w 5% roztworze siarczanu miedzi niszczy grzybki powodujące chorobę, lecz nie zawsze całkowicie jej zapobiega.

Zgorzel liści sercowych i gnicie korzeni wywołują inne grzyby i bakterie pasożytnicze, zwłaszcza jeżeli buraki często po sobie następowały. Bajcowanie nasienia j.w. lub w 1% kwasie karbolowym surowym, jak i zmiana następstwa uprawy, drenowanie, wapnowanie roli, czyni rośliny odporniejszymi na te choroby.

Młode roślinki buraków ulegają licznym szkodnikom: podgryza je turkuć, drutowce, pędraki, omarlica czarna tarczówka czyli „pluskwa zielona”, gąsienice różnych sówek. Na podkarpaciu największym szkodnikiem jest mały chrząszczyk ryjkowiec „komośnik buraczany”, który występuje w ogromnych ilościach i zjada cale pola. Wyłapują go ręcznie w rowkach kopanych na około i wśród pól lub trują przez skrapianie buraków 5% rozczynem chlorku barowego. W Niemczech i Czechach największe szkody sprawiają drobne robaczki siedzące na cienkich korzonkach buraków: wałeczniki buraczane czyli tzw. „nematody’. Pojawiają się one na polach, na których często buraki po sobie następują. Szkodniki te niszczy się w ten sposób, że zasiewa się na polu zarażonym w miejsce buraków rzepak, a skoro szkodniki osiedlą się na jego korzeniach (co poznać można po małych białawych brodaweczkach na korzeniach), wyrywa się rzepak i pali. Zasiew rzepaku powtarza się kilkakrotnie w roku, dopóki się szkodników nie wygubi.

Wyrastanie buraków w słup jest szkodliwe, gdyż buraki takie tzw. pośpiechy nie są dobre na paszę, ani do cukrowni. Przyczyną bywają przymrozki, późne lub długotrwałe zimna w końcu maja i czerwcu, czasem także wadliwe nasienie lub siew zbyt wczesny.