Brukiew, rzepa, bulwa i cykoria

Brukiew

Brukiew (karpiele) daje mięsiste korzenie na paszę dla bydła. Jest mniej wybredna co do gleby, jak buraki udaje się na ziemiach więcej wilgotnych, nieprzepuszczalnych, płytkich i piaszczystych, także na torfiastych. Oczywiście na dobrej głębokiej glebie daje wyższe plony.

Zasiewa się wcześnie w rozsadniku, podobnie jak kapustę głowiastą i tak samo następnie przesadza i uprawia.

Brukiew można sadzić jeszcze dość późno, aż do końca czerwca. Nadaje się więc np. do wypełniania pustych miejsc po przepadłych burakach pastewnych lub w kapuście. Plon dochodzi 300 – 500 kg. z ha; jednak zwykle jest znacznie niższy, niż plon buraków pastewnych. Brukiew nie łatwo cierpi od małych przymrozków, tak że zbiór może się odbyć w listopadzie. Przechowywać ją należy w kopcach bez słomy, przesypując ziemią i przykrywając miernie warstwą ziemi grubą na 40 – 50 cm. Przy skarmianiu krowom większej ilości samej brukwi, mleko nabiera nieprzyjemnego zapachu i smaku, brukiew nadaje się przeto raczej dla wołów i młodzieży, niż dla krów dojnych.

Rzepa

Rzepa istnieje w wielu odmianach. Zwykła drobna rzepa, ściernianka, wczesna, bywa uprawiana po wczesnych mieszankach pastewnych; po rzepaku, po życie i jęczmieniu ozimym. Odmiany wielkie angielskie, zwane Trnipsem, potrzebują więcej czasu do rozwoju i te uprawia się podobnie jak buraki; dają też większe plony, niż rzepa zwykła. Turpnis wymaga klimatu wilgotnego a łagodnego, udaje się na glebach średnio zwięzłych, zasobnych, dobrze spulchnionych, choć płytszych niż buraki. Zwykłą rzepę, tzw. ściemiankę zasiewa się na paszę w podorane i zawleczone ściernisko. Nasienia wychodzi około 2,5 – 3 kg. na ha. Po wzejściu rzepy bronuje się ją dla przerzedzenia, a jeśli była zasiana rzędowo (na 30 cm.), to się raz wzdłuż motyczy lub przechodzi plewnikiem.

Turpniś zasiewa się w maju w polu wynawożonym, w rolę dobrze spulchnioną, rzędowo na 30 – 40 cm., dając nie więcej nasienia jak 2 kg. na ha. Po wzejściu się włóczy, potem przerywa i raz lub dwa razy okopuje. Zbiór w jesieni, aż do mrozów. Plon ściemianki rzadko przenosi 200 kg. z ha. Turpriis daje przy dobrym urodzaju do 400 kg. korzeni. Przechowuje się jak brukiew.

Bulwa czyli topinambur

Bulwa jest rośliną trwałą, odrasta bowiem co roku z bulw pozostałych w ziemi (ryc. 171). Znosi surowy klimat i rośnie na każdej glebie, byle miała mierną zawartość wilgoci. Nie nadaje się do uprawy w zmianowaniu, lecz może wypełnić miejsca na co innego nieprzydatne, np. małe kliny i kawałki osobne. Bulwy są doskonałą karmą dla krów i nierogacizny, a nawet po stosownem przyrządzeniu dają smaczną potracę; pozostają przez zimę w ziemi, nie marzną i mogą być przez całą zimę wybierane, o ile ziemia nie zamarznięta. Przydatne są na wiosnę, gdy inne okopowe zaczynają się już psuć. We Francyi zużywają je także do wyrobu spirytusu. Liście są dobrą karmą dla owiec. Bulwy sadzi się na dobrze spulchnionem polu, w odstępy 60 X 30 cm., przyczem wychodzi na ha 8—12 q. Po wzejściu raz się zmotyczy i nieco obsypuje. Dalszych starań nie wymagają. Po wykopaniu zostaje zawsze jeszcze tyle bulw młodych w ziemi, że przez 4—5 lat nie trzeba sadzenia powtarzać. Plon wynosi do 350 q z ha (200 q z morga). Przechowywać je można tylko w małych, lekko przykrytych i przesypanych ziemią kopcach; w piwnicy szybko więdnie i psuje się.

Cykoria

Cykora, uszlachetniona odmiana rośliny dziko u nas rosnącej (podróżnika), bywa uprawiana dla mięsistych korzeni, które służą do produkcji znanego dodatku do kawy. Cykoria znosi dobrze nasz klimat, a wymaga gleby głębokiej, żyznej, zasobnej w wapno. Gleby lekkie więcej jej uprawie sprzyjają, jak gliny zwięzłe. Wysiewa się z początkiem kwietnia w rzędy na 35 – 40 cm. odległe, dając 7 – 11 kg. nasienia na ha. Zasiew powinien być płytki, na uprawie i w stanowisku zupełnie podobnym, jakiego wymagają buraki cukrowe. Po wzejściu motyczy się, przerywa na 12 – 15 cm. odległości i uprawia dalej podobnie, jak buraki.

W październiku kosi się liście, zwykle bardzo bujne, które można  zakisić na paszę, a korzenie wykopuje przy pomocy odorania pługiem, ponieważ siedzą głęboko w ziemi. Zbiór wynosi około 200 do 250 kg. z ha. Ze 100 kg. cykorii świeżej otrzymuje się około 20 kg. suszonej. Na nasienie wysadza się korzenie w drugim roku, podobnie jak przy produkcji nasienia buraków. Uprawa cykorii opłaca się nieźle w pobliżu fabryk kawy.